Venezuela |
nov 2020
Bron: Guido de Schrijver, 
dewereldmorgen.be 16 november 2020 ~~~

In het recente verleden dienden verschillende Latijns-Amerikaanse landen tegen Venezuela een klacht in bij het Internationaal Strafhof in Den Haag (ICC). Sinds 2016 buigt het Hof zich over de zaak. In de loop van de maand juni dit jaar kondigde het Hof aan dat er vooruitgang geboekt is in het onderzoek.

In september beschuldigde de Raad voor de Mensenrechten van de VN Venezuela van ‘afschuwelijke gewelddaden die gelijkstaan aan misdaden tegen de mensheid.’ Volgens het onderzoek maken de veiligheidstroepen zich sinds 2014 schuldig aan het systematisch gebruik van geweld. Zowel president Nicolás Maduro als de voorzitter van de grondwettelijke nationale vergadering en de ministers van Binnenlandse Zaken en van Defensie droegen bij tot het plegen van deze misdaden. Het meer dan 400 bladzijden uitgebreid onderzoek duidt hen aan als diegenen die essentiële hulp verleenden om willekeurige executies uit te voeren en het systematisch toepassen van folterpraktijken.

Misdaden tegen de mensheid. Hoe kunnen die gedefinieerd worden?

Juridisch worden misdaden tegen de mensheid onderscheiden van oorlogsmisdaden en genocide.

De Belgische Federale Overheidsdienst Justitie nam de volgende definitie aan om in overeenstemming te zijn met het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafgerechtshof van 17 juli 1998:

‘Misdaden tegen de mensheid zijn gewelddaden (bijvoorbeeld moord, martelen, verkrachting of seksueel geweld, verlaging tot slavernij) gepleegd in het kader van een veralgemeende of stelselmatige aanval op burgerbevolking en met kennis van bedoelde aanval.

Een veralgemeende aanval heeft een massaal, frequent en grootscheeps karakter gericht op de burgers. Een stelselmatige aanval is gepland en georganiseerd tegen burgers. Een dergelijke aanval is het resultaat van een beleid dat het toevallige karakter ervan onwaarschijnlijk maakt. De misdaad tegen de mensheid kan zowel in vredes- als in oorlogstijd worden gepleegd.

Zoals te verwachten was de Venezolaanse regering er meteen bij om virulent te reageren. Jorge Arreaza, minister van Binnenlandse Zaken had het over ‘een rapport dat krioelt van onwaarheden,’ en dat vanop afstand verwerkt werd, zonder methodologische nauwkeurigheid, door een fantoom missie, gedirigeerd tegen Venezuela en gecontroleerd door regeringen die zich onderworpen hebben aan Washington.’

Hij herhaalde dat de regering van president Nicoás Maduro ‘geen gepolitiseerd mechanisme van inquisitie aanvaardt, dat in het leven geroepen werd met ideologische bedoelingen door landen met zeer slechte cijfers wat mensenrechten betreft om Venezuela aan te vallen en de relatie met het Kantoor van de Hoge Commissaris van de VN, Michelle Bachelet, te beschadigen.’

Het belang van de ideologische en politieke ingesteldheid

Het is niet mijn bedoeling om in dit artikel de besluiten van het document van de VN te bestuderen. Het zou wel de moeite lonen om na te gaan hoe de resultaten tot stand gekomen zijn. De VN-missie onderzocht 223 gevallen, waaronder 48 als uitgebreide gevallen behandeld werden. Daarnaast werden nog 2891 gevallen onderzocht om modellen van geweldpleging en misdaden te staven.

Daarbij kan de vraag gesteld worden naar de identiteit van de ondervraagden. Hun verhouding met de regering in het land is daarbij van groot belang. Maar niet minder belangrijk is de vraag naar wie de onderzoekers van de VN waren. En met welke ideologische en politieke ingesteldheid ze hun taak opnamen.

Enkele jaren terug werd herhaaldelijk de klacht de wereld ingestuurd dat Venezuela gebukt ging onder een humanitaire crisis. Geen onschuldig fenomeen, wel een van de vele pogingen van de VS om de regering van Venezuela ten val te brengen. Bedoeling was om op internationaal vlak het pad te effenen om desnoods een militaire invasie te rechtvaardigen. De natte droom van Washington was Colombia of zelfs Brazilië zover te krijgen dat zij het vuile werk opknapten. Eind 2017 werd hoogleraar en deskundige op het gebied van mensenrechten en burgerrechten Alfred de Zayas, als onafhankelijke deskundige van de Verenigde Naties inzake de Bevordering van een Internationale Democratische en Rechtvaardige Orde naar Venezuela gestuurd. Hij concludeerde na zijn bezoek dat het land niet te lijden had onder een humanitaire crisis, in tegenstelling tot landen in Afrika of Azië waar sprake is van oorlogsconflicten en hongersnood.

‘Ik heb de statistieken van Venezuela vergeleken met die van andere landen en er is geen humanitaire crisis. Natuurlijk zijn er tekorten, angst en gebrek aan voorzieningen, maar iedereen die tientallen jaren voor de Verenigde Naties heeft gewerkt en de situatie van landen in Azië, Afrika en sommige in Amerika kent, weet dat de situatie van Venezuela geen humanitaire crisis is,’ besloot hij. Naderhand werd hij zo goed als geboycot. ‘Het is alsof ik Venezuela niet heb bezocht,’ hekelde hij de onzichtbaarheid van zijn bezoek in de reguliere media, die volgens hem niet geïnteresseerd waren in het verspreiden van een compleet beeld van de situatie in dat land.

‘Ik heb beledigende brieven ontvangen ter gelegenheid van de aankondiging van mijn bezoek aan Venezuela.’

Het bureau van de Verenigde Naties ontving klachtenbrieven uit het buitenland over zijn bezoek. Daarin werd zelfs gedicteerd wat hij moest onderzoeken.

Ik haal deze episode aan om te wijzen op de politieke en ideologische valkuilen waarin onderzoekers zouden kunnen trappen in een hoogst controversiële situatie als die in Venezuela. En om aan te tonen dat onpartijdigheid en onafhankelijkheid enorm belangrijk zijn en bovendien heel moeilijk te hanteren en dat mensen maar mensen zijn.

Daarmee wil ik geenszins een oordeel vellen over de al dan niet gedegenheid en kwaliteit van het VN rapport. Ik voel mij daartoe niet geschikt.

De uit evenwicht gehaalde balans

Waarop ik wel met argusogen toezie is de voortdurend uit evenwicht gehaalde balans. Daarmee bedoel ik: het hanteren van twee maten en twee gewichten. Waarom wordt bijvoorbeeld Colombia niet beschuldigd? Daar worden al vele jaren elke dag mensenrechtenverdedigers afgemaakt door leden van de regering of door criminele instanties die optreden met medeplichtigheid van de regering.

Ik denk hier bovendien aan de verpletterende verantwoordelijkheid van de VS in de hele Venezolaanse tragedie. Maar aangezien de Europese Unie een bondgenoot is van de VS komt die verpletterende verantwoordelijkheid bij ons maar homeopathisch over. De Europese Unie legde wel sancties op tegen Venezolaanse regeringsleiders, maar niet tegen Amerikaanse regeringsleiders.

Venezuela zoekt hulp bij het Internationaal Strafhof in Den Haag

Tot verrassing van velen diende in februari dit jaar Jorge Arreaza, de Venezolaanse minister van Buitenlandse Zaken, een klacht in bij het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag voor wat hij beschouwde als misdaden tegen de mensheid door de regering van de Verenigde Staten tegen de bevolking van Venezuela. Dat was zo ongezien dat sommige media zich vrolijk maakten en hun berichtgeving openden met ‘Hoewel het misschien een vergissing lijkt,…’

Toch niet. Minister van Binnenlandse Zaken Jorge Arreaza ging in gezelschap van andere regeringspersonaliteiten naar Den Haag om een door president Nicolás Maduro ondertekende brief af te leveren. Daarin verzoekt hij formeel een onderzoek in te stellen naar de misdaden tegen de mensheid, die zouden voortvloeien ‘uit de illegale eenzijdige dwangmaatregelen die de regering van de Verenigde Staten heeft opgelegd aan het Venezolaanse volk en de Venezolaanse staat in zijn geheel.’

‘Wij zijn ervan overtuigd dat de gevolgen van deze eenzijdige dwangmaatregelen misdaden tegen de mensheid inhouden, in dit geval tegen de burgerbevolking van Venezuela,’ zei Arreaza tijdens een persconferentie in Den Haag, nadat hij de zaak had overgedragen aan het internationale tribunaal.

De actie leidde tot opschudding bij experten.

‘De Verenigde Staten zijn niet aangesloten bij het Statuut van Rome. Ze kunnen hiervoor niet worden aangeklaagd, op verre na niet,’ zei de gepensioneerde advocaat en professor Carlos Armando Figueredo, een specialist in internationaal strafrecht.

Dit heeft te maken met het feit dat de VS de jurisdictie van het Internationale Strafhof niet hebben erkend. Daardoor zou dit initiatief geen enkel effect hebben. De VS hebben er op voorhand voor gezorgd dat ze op geen enkele manier voor hun daden – zelfs voor eventuele misdaden tegen de mensheid – kunnen afgerekend worden. Daarom zien velen in dit initiatief van de Venezolaanse regering eerder een symbolische actie.

Het afgeleverde document bevat ‘statistische gegevens en feiten’ die de gevolgen van de sancties en de eenzijdige dwangmaatregelen weerspiegelen, die de VS sinds 2014 hebben opgelegd aan de Venezolaanse bevolking, zei minister Arreaza nog in Den Haag.

Hij  beschreef de klacht als een ‘historische gebeurtenis’ en zei dat hij hoopte dat het ‘jurisprudentie oplevert om de waanzin van de Verenigde Staten te stoppen tegen alle volkeren die onderworpen zijn aan eenzijdige dwangmaatregelen.’

De minister gaf als voorbeeld de gevolgen die de sancties hebben gehad op de Venezolaanse olie-industrie, daar ze ‘overdracht van onderdelen, de reparatie ervan of de raffinageprocessen hebben geschaad.’ ‘De sancties zijn misdaden tegen de mensheid, daar ze levensbelangrijke materies aantasten, zoals het recht op voedsel, onderwijs en gezondheid.’ Die eenzijdige dwangmaatregelen zijn met de regering van Donald Trump nog geïntensiveerd en verhinderen de vrije toegang van Venezuela tot de internationale markt.

Artikel 7 van het Statuut van Rome

Advocaat Ana Cristina Bracho die werkzaam is bij het Nationaal Hooggerechtshof in Caracas  analyseert het artikel 7 van het Statuut van Rome. Ze besluit daaruit dat het voldoende is om aan te tonen dat een bepaald aantal personen tijdens de agressie werd aangevallen, of dat de personen zodanig werden aangevallen dat kan worden afgeleid dat de aanval in feite gericht was tegen een burger’bevolking‘ in plaats van tegen een klein en willekeurig gekozen aantal personen.

Het is in die zin dat de Venezolaanse regering hoopt dat het Internationaal Strafhof gerechtelijk bepaalt dat de Amerikaanse eenzijdige dwangmaatregelen een misdaad zijn.

‘In het document dat bij het Internationaal Strafhof is ingediend, wijst Venezuela op een reeks gevallen en feiten die gevolgen hebben gehad voor de Venezolaanse bevolking, zoals de toename van de kindersterfte en de sterfte onder volwassenen, de toename van ziekten, de beperking van calorie-innames, de inkrimping van de voedselinvoer, het effect op openbare diensten zoals onderwijs, drinkwater, elektriciteit en vervoer. Dit alles is toe te schrijven aan eenzijdige dwangmaatregelen en andere bedreigingen die Venezuela zijn opgelegd.

Venezuela stelt tevens zaken aan de kaak van sterfgevallen van patiënten zowel in het land als in het buitenland, die onderworpen zijn aan dure behandelingen. Die konden door de Venezolaanse regering niet worden betaald als gevolg van de blokkade van bankrekeningen en middelen in het internationale financiële systeem, zoals behandelingen voor nierpatiënten, beenmergtransplantaties en levertransplantaties.

De sterke impact op de overheidsfinanciën wordt aangetoond en in het bijzonder de vermindering van de inkomsten van het land als gevolg van de beperkingen die door het internationale financiële systeem worden opgelegd. Dit fenomeen heeft de capaciteit van de staat om middelen te besteden voor sociale problemen aanzienlijk verminderd.

Ten slotte wijst het document op de gevolgen van de blokkade en de onteigening van de olievoorraden voor de internationale handel in Venezolaanse olie.’

Ana Cristina Bracho besluit dat men met de aangehaalde elementen in de hand kan constateren dat de Venezolaanse bewering aannemelijk is wanneer ze zegt dat de (Amerikaanse) eenzijdige dwangmaatregelen kunnen getypeerd worden als misdaden tegen de mensheid, in de mate dat die dwangmaatregelen de bovengenoemde kenmerken hebben.

Klacht tegen Amerikaanse medeplichtigheid aan terrorisme

Tijdens de maand mei dit jaar diende de Venezolaanse regering nog een klacht in, dit maal  bij de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, wegens deelname van de VS aan een terroristisch plan in volle pandemie. Ze leverde bewijzen van de deelname van de Amerikaanse regering aan het bevel, de planning en de ondersteuning van de terroristische acties die een groep huurlingen uit Colombia probeerden uit te voeren. Venezuela was ook zinnens deze aanklacht toe te voegen aan het dossier, ingediend bij het Internationaal Strafhof in Den Haag, met het oog op de systematische agressie van de regering van Donald Trump.

Zoals de zaken er nu voorstaan ziet het er naar uit dat de regering van Venezuela veroordeeld zal worden. Blijft nog de vraag: wanneer komt de dag dat de VS voor de rechter gesleept worden voor hun medeplichtigheid aan herhaaldelijke misdaden tegen de mensheid en dit tegen verschillende volkeren in de wereld. Op initiatief van de VS werd bijvoorbeeld Irak eenzijdig aangevallen omwille van opslagplaatsen van massavernietigingswapens. Die werden nooit gevonden. Maar inmiddels werden enkele duizenden onschuldige mensen in de pan gehakt.

Straffeloosheid. To big to be punished?

Bronnen:

* Misdaden tegen de menselijkheid (NL) – Venezuela Crímenes de lesa humanidad (SP)– Ana Cristina Bracho, Mision Verdad 26 oktober 2020

Eerdere berichten hierover in het openbaararchief: