Brazilie |
jan 2023
Door Mario Schenk
america21 11 januari 2023 ~~~~

Meer dan 1500 arrestaties tot nu toe. Zoeken naar degenen die erachter zitten. Bolsonaro veroordeelt rellen. Landelijke grootschalige demonstraties voor democratie.

Brasília. Na de bestorming van het regeringskwartier in Brazilië is meer informatie over de achtergrond bekend geworden. Blijkbaar was het de non-interventie van de politie die de aanval op het Congres, het presidentieel paleis en het Hooggerechtshof mogelijk maakte. Naar verluidt hebben de politiediensten zich bewust teruggetrokken en de aanhangers van ex-president Jair Bolsonaro hun gang laten gaan.

Op sociale media circuleren tientallen video’s van politieagenten van het federale district Brasília (PM) die tijdens de bestorming van afgelopen zondag onverschillig bleven of weggingen – bijvoorbeeld om “verfrissingen te halen” -, meldt de krant Estadão. Het nieuwsportaal UOL heeft video’s verzameld van politieagenten die de aanvallers naar overheidsgebouwen dirigeren of selfies met hen nemen.

De “indringers” van het parlementsgebouw eisten de gevangenneming van de pas verkozen president Luiz Inácio Lula da Silva, de interventie van het leger en de terugkeer van Bolsonaro aan de macht.

Ondanks de aangekondigde grootschalige demonstratie van duizenden Bolsonaro aanhangers waren er nauwelijks veiligheidsmaatregelen getroffen in de hoofdstad van Brazilië. De achtergrond hiervan is dat de nieuwe veiligheidschef van het district Brasília van de hoofdstad en Bolsonaro’s ex-minister van Justitie, Anderson Torres, de aangekondigde bestorming waarschijnlijk bewust heeft laten plaatsvinden en geen preventieve maatregelen heeft genomen om de regeringswijk te beschermen. Ten tijde van de rellen was Torres naar Orlando, VS, gereisd voor een ontmoeting met zijn ex-leider Bolsonaro.

Het duurde vijf uur voordat de lijfwacht, samen met de federale politie, de aanvallen op het Congresgebouw, het presidentieel paleis en de zetel van het Hooggerechtshof afsloeg, volgens de instructies van president Lula.

Links bekritiseerde vervolgens de regering in Brasília voor haar nalatigheid. “De gouverneur en de veiligheidschef van Brasília, een Bolsonarist, zijn verantwoordelijk voor wat er is gebeurd”, verklaarde arbeiderspartijleider Gleisi Hoffmann op Twitter.

Onder druk van de federale regering werd de rechtse gouverneur van Brasília, Ibaneis Rocha, gedwongen zijn veiligheidschef, Anderson Torres, te ontslaan. Kort daarna verwijderde het Hooggerechtshof de gouverneur zelf voor 90 dagen uit zijn ambt.

Voor de nieuwe regering is de samenwerking tussen veiligheidsdiensten en rechtse coupplegers een groter dilemma dan een paar honderd die een onbeschermd parlementsgebouw bestormen. In dit verband heeft Lula maandag de politie van de federale hoofdstad en de opperbevelhebbers van de strijdkrachten bekritiseerd omdat zij inactief zijn gebleven tegenover de verwoesting. “Geen enkele generaal heeft stappen ondernomen om te zeggen ‘dit kan niet’ of ‘dit is verboden’,” zei Lula.

Tegelijkertijd bedankte Lula de 27 gouverneurs die voor een speciale top waren gekomen voor hun “solidariteit met het land en de democratie”. Over de rellen verklaarde hij: “Ze willen de staatsgreep, maar die krijgen ze niet!”.

Rally in Manaus op maandag: “Geen straffeloosheid voor degenen die de democratie aanvallen” Bron: Alberto César Araújo/Amazônia Real Licentie: CC BY-NC 2.0

Ondertussen hebben de federale regering en de veiligheidstroepen actie ondernomen om degenen die achter de rellen zitten te arresteren. Maandag ontruimde een groot contingent politie en nationale bewakers een protestkamp van Bolsonaro’s aanhangers, dat de autoriteiten eerder hadden gedoogd. Het totale aantal mensen dat wordt vastgehouden is dinsdag gestegen tot meer dan 1.500. De betrokkenen worden beschuldigd van aantasting van de rechtsstaat, poging tot staatsgreep of bijzonder ernstige schending van de vrede.

De media melden dat veel van de gearresteerden verrast waren door de reactie van de staat. In de collectieve centra stortten coupplegers uit wanhoop in.

Tegelijkertijd begon de zoektocht naar de verantwoordelijken op de achtergrond. De analyse van Telegram-groepen met meer dan 188.000 gebruikers wijst op een gecoördineerde actie. Er wordt gezegd dat centraal gecontroleerde orders werden gegeven aan enkele rechtse activisten ter plaatse. Het doel was de zetels van de drie machten in de hoofdstad en kritieke infrastructuur zoals wegen en benzinestations in het hele land te bezetten, en met terroristische acties aan te zetten tot een opstand. De eerste doelstelling werd voorlopig bereikt. Pogingen om de raffinaderij in Rio de Janeiro of een knooppunt van snelwegen in São Paulo te bezetten werden door de autoriteiten tegengehouden.

Het is nog niet bekend of de autoriteiten een onderzoek zullen instellen tegen ex-president Bolsonaro. In het verleden heeft Bolsonaro meermaals publiekelijk nagedacht over een bestorming van het Congres naar het voorbeeld van de VS, mocht hij niet worden herkozen (amerika21 berichtte). Hij zou ook van tevoren op de hoogte zijn geweest van de plannen voor de huidige bestorming.

Bolsonaro veroordeelde de aanvallen vanuit zijn zelfgekozen ballingschap in Orlando en noemde ze “betreurenswaardig”. Hij zei dat hij om die reden eerder dan gepland naar Brazilië wilde terugkeren.

Het Openbaar Ministerie doet ook onderzoek naar rechtse influencers die met een bereik van meer dan een miljoen volgers hadden opgeroepen tot een “protest” en “opstand” in Brasília. Onder hen zijn predikanten en ondernemers. President Lula kondigde aan: “We zullen ze allemaal vinden”.

Ondertussen protesteerden duizenden maandag in het hele land tegen de rechtse couppoging. “Sem Anistia!” – “Geen straffeloosheid”, eisten de demonstranten. Daarnaast hebben werknemers van het staatsoliebedrijf Petrobras, dat Lula weer centraal wil stellen in het industriebeleid, raffinaderijen beveiligd tegen mogelijke nieuwe aanvallen.

Er kwam ook steun uit het buitenland. Meer dan 60 staatshoofden en de Verenigde Naties verklaarden zich solidair met de nieuwe regering onder leiding van Lula en veroordeelden de couppoging.

Topfoto: Ultrarechtse activisten hebben zondag in Brasília regeringsgebouwen aangevallen om de terugkeer van Bolsonaro af te dwingen. Bron: Marcelo Camargo / Agência Brasil

gerelateerd (berichten in dit archief):