Bolivia |
apr 2021
Door Vijay Prashad
peoplesdispatch 30 maart 2021 
cubanismo op 12 april 2021 ~~~

Prashad, Globetrotter, DeWereldMorgen vertaaldesk

De recente aanhouding van Jeanine Áñez, zelfverklaard ‘interimpresident’ van het Boliviaanse coupregime, is een rechtvaardiging van de strijd van de Boliviaanse bevolking. De reactie van de regering-Biden daarentegen was een waarschuwing tegen het “antidemocratische gedrag” van de nieuwe Boliviaanse regering. Een krachtige analyse van Vijay Prashad.

De sentimenten in Bolivia voor en tegen de staatsgreep van november 2019, lopen voorspelbaar langs klassenlijnen. De meer welgestelde bevolkingsgroepen vonden dat het socialistische beleid van de regering van president Evo Morales, die van 2006 tot 2019 aan de macht was, hun autoriteit aantastte.

Deze bevolkingsgroepen konden Morales niet via de stembus afzetten omdat zijn herverdelingsbeleid razend populair was bij de rest van de bevolking. Morales won drie verkiezingen, elk met een beslissend mandaat: 53,74 procent in 2005, 64,08 procent in 2009 en 61,36 procent in 2014.

Er werd druk uitgeoefend om te voorkomen dat Morales opnieuw zou deelnemen aan de verkiezingen van 2019, maar dat mislukte. De oppositie probeerde de verkiezingen van oktober 2019 te ondermijnen door ze als frauduleus af te schilderen, met de steun van de Amerikaanse regering. Met groen licht van Washington DC keerde het leger zich vervolgens, zonder harde bewijzen, tegen Morales en stuurde hem in ballingschap.

Coupregime

Morales werd vervangen door een onbeduidende extreemrechtse politica, Jeanine Áñez, die interim-president werd. Er werd hard opgetreden tegen Morales’ partij, de Beweging voor Socialisme (MAS) en Morales werd gedwongen Bolivia te verlaten.

Vrijwel onmiddellijk daarna zei de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump dat de staatsgreep “de democratie vrijwaart”. Terwijl het geweld van de coup zich verspreidde, beschreef de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo dit als “Bolivia’s politieke overgang naar democratie”. Pompeo’s verklaring werd afgelegd op 21 november 2019.

Twee dagen voor Pompeo’s verklaring, werden door soldaten onder het gezag van Áñez twee gedocumenteerde bloedbaden aangericht onder MAS-aanhangers in Senkata en Sacaba (in de buurt van El Alto) (zie Regime Bolivia drukt neoliberale agenda door met moordende repressie, nvdr.).

Begrafenis van slachtoffers in Senkata. Foto: Twitter @camilateleSUR

De dag na de moordpartijen, en de dag vóór de verklaring van Pompeo, berichtte The New York Times over de moordpartijen in Senkata. Dat maakte geen verschil voor Áñez, wiens minister van Defensie Luis Fernando López, de moorden ontkende (“er is niet één kogel afgevuurd”, zei hij), of voor Pompeo. Dit soort staatsgreep was business as usual voor Washington DC.

De Boliviaanse bevolking was echter niet van plan zijn democratische rechten op te geven. Ze organiseerde zich tegen het regime van Áñez, dat keer op keer nieuwe verkiezingen probeerde uit te stellen. Uiteindelijk, een maand voor de verkiezingen van oktober 2020, haakte Áñez zelf af vanwege haar beschamend lage peilingen.

De MAS won met 55,10 procent van de stemmen onder leiding van Luis Arce en David Choquehuanca. President Arce blies daarop de MAS-agenda nieuw leven in om de belangen van de Boliviaanse bevolking te behartigen en Morales keerde triomfantelijk terug naar het land.

Geen straffeloosheid voor staatsgrepen

Geen enkele staatsgreep kan voorbij zijn zonder acties om het vertrouwen in de instellingen te herstellen en te voorkomen dat de coupplegers ongestraft blijven. Daarom hebben de Boliviaanse autoriteiten, na een juridische procedure, op 13 maart 2021 een twaalftal personen gearresteerd, grotendeels de politieke leiders van de staatsgreep.

Er werden ook arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen militaire officieren die hun grondwettelijke bevoegdheid hadden overschreden. De meest in het oog springende arrestatie, was die van Áñez. Zij tweette: “De politieke vervolging is begonnen”. Er werd tevens een arrestatiebevel opgesteld tegen generaal Williams Kaliman, die Morales had ‘aangespoord’ af te treden.

Het is veelzeggend dat twee van de personen die gearresteerd zouden worden – minister van Defensie Luis Fernando López en minister van Binnenlandse Zaken Arturo Murillo – hun toevlucht hebben gezocht in de VS. Yerko Núñez Negrette, een andere minister die schreeuwde over een “jacht op voormalige ministers”, is verdwenen.

Niet lang na de arrestatie legde de nieuwe VS-minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken een verklaring af waarin hij waarschuwde voor het “antidemocratische gedrag” van de Boliviaanse regering.

Het is belangrijk hier even bij stil te staan: Blinken, minister van Buitenlandse Zaken van Amerikaans president Joe Biden, heeft geen kritiek op de staatsgreep van november 2019, maar op de arrestatie van de coupplegers in maart 2021.

Trump zei dat de coup “de democratie in stand houdt”, en nu zegt Blinken dat het juridische proces tegen de coupplegers “antidemocratisch” is. Het woord “democratie” heeft zijn betekenis verloren wanneer het wordt uitgesproken door VS-regeringsfunctionarissen.

Groep van bevriende naties

De regering-Biden zet grotendeels het brede VS-beleid voort om superioriteit over de landen van de wereld na te streven. De eenzijdige en illegale sancties van de Amerikaanse regering tegen meer dan dertig landen, gaan hand in hand met het promoten van een beleid van regimeverandering tegen landen als Venezuela en Iran. Blinkens uitspraak over Bolivia geeft de continuïteit aan tussen de regeringen van Trump en Biden.

Geen wonder dat zeventien landen, waaronder Bolivia, in 2019 een nieuwe groep hebben gevormd. Die wil de methodiek aanpakken waarmee sommige landen, zoals de VS, het VN-Handvest hebben ondermijnd.

Deze Groep kwam voor het eerst samen in juli 2019 in de rand van de bijeenkomst van de Niet-Gebonden Beweging (Non Aligned Movement – NAM) in Caracas, Venezuela. Dit was vóór de staatsgreep in Bolivia. De pandemie verstoorde het proces van de opbouw van de groep, die in maart 2021 opnieuw opdook bij de VN.

“Versterking van het multilateralisme is essentieel”, zei de minister van Buitenlandse Zaken van Venezuela Jorge Arreaza. Tot de leden van de groep behoren ook China en Rusland, beiden permanente leden van de VN-Veiligheidsraad, wat dit proces meer gewicht geeft.

Mohammad Marandi, docent aan de Universiteit van Teheran, verklaarde aan Vijay Prashad, auteur van dit artikel, dat deze groep een tegengif is voor de “grote problemen die momenteel bestaan met de VN, zoals het ondemocratische karakter van de organisatie dat het Zuiden ernstig benadeelt”. “De VS en haar bondgenoten,” zei hij, “negeren in toenemende mate de huidige wereldorde en het VN-handvest.”

Carlos Ron, Venezuela’s viceminister van Buitenlandse Zaken voor Noord-Amerika, zei tegen Prashad dat de groep “een beslissende stap is ter ondersteuning van multilateralisme en internationaal recht, op een ogenblik dat de mensheid wordt geconfronteerd met de ernstigste uitdagingen in de geregistreerde geschiedenis.”

Deze uitdagingen omvatten de klimaatverandering en de toegenomen ongelijkheid. Volgens Venezuela en Bolivia is deze groep, aldus Carlos Ron, “een mechanisme om de volkeren te verdedigen tegen de dreigingen van hybride oorlogsvoering”, waaronder sancties en staatsgrepen vallen. “Diplomatie, samenwerking en solidariteit”, zei Carlos Ron, “zijn de enige sleutels om vooruit te komen”.

Bolivia heeft dus besloten om op te treden tegen de coupplegers. De Amerikaanse regering gebruikt die actie nu om de regering van president Arce te delegitimeren. Platforms als deze groep zouden wel eens essentieel kunnen blijken als kanaal voor Bolivia om haar verhaal te vertellen en niet verstikt te worden door de informatieoorlog van Washington, een vitaal onderdeel van de regime change-strategie.

Despite US dirty tricks, Bolivia is finding a way to stay independent werd vertaald door LDP. Dit artikel werd geproduceerd door Globetrotter. Vijay Prashad is Indiaas historicus, redacteur en journalist, hoofdredacteur van Globetrotter en van LeftWord Books, directeur van het Tricontinental Institute for Social Research. Hij is senior non-resident fellow aan het Chongyang Institute for Financial Studies, Renmin University of China. Hij heeft meer dan 20 boeken geschreven, waaronder The Darker Nations en The Poorer Nations. Zijn laatste boek is Washington Bullets met een inleiding van Evo Morales.