Bolivia |
jul 2024
Raphael Machado strategic-culture 2 juli 2024 ~~~

We moeten niet verbaasd zijn als we terugkeren naar het tijdperk van staatsgrepen en politieke moorden in Latijns-Amerika, omdat de VS probeert hun verliezen goed te maken met de hulpbronnen van onze landen.

Op 26 juni beginnen eenheden van de Boliviaanse strijdkrachten met een militaire mobilisatie. Ze bezetten Plaza Murillo, het centrale plein in de hoofdstad La Paz, dat voor het Palacio Quemado ligt, de zetel van de regering. Ze omsingelen ook verschillende andere regeringsgebouwen.

De eenheden in kwestie werden geleid door Juan José Zúñiga, commandant van het Boliviaanse leger, die tijdens de couppoging een opruiende toespraak hield op het Plaza Murillo, waarin hij de aanstaande vorming van een nieuwe regering aankondigde om de “problemen van het land” op te lossen.

Ondertussen kondigde president Luis Arce de noodtoestand af, riep op tot een volksmobilisatie tegen de couppoging en riep sociale bewegingen de straat op. Hij werd gesteund door verschillende andere Boliviaanse publieke figuren die de poging tot staatsgreep aan de kaak stelden.

Een tank vernielde de poorten van het presidentiële paleis en binnen werd Zúñiga geconfronteerd met Arce, die verklaarde dat hij deze insubordinatie niet accepteerde. Tegen de aanwezige journalisten verklaarde Zúñiga ook dat hij van plan was om alle betrokkenen bij de staatsgreep van 2019 vrij te laten.

Terwijl de internationale veroordelingen elkaar opvolgden en vakbonden en sociale bewegingen de straat op gingen en de coup-eenheden gewelddadig confronteerden, stelde Arce een nieuw militair commando aan. Geen enkele relevante Boliviaanse autoriteit sloot zich bij de coup aan en Zúñiga had al snel geen andere oplossing dan te vluchten.

De ontsnapping in een gepantserde auto door de straten van La Paz naar het gebouw van de Generale Staf, typisch voor een operette, ging vooraf aan de gevangenneming van de couppleger. En zo waren we die woensdag getuige van de mislukte couppoging in Bolivia.

Maar net na zijn gevangenneming kwam generaal Zúñiga met een beverige en onzekere stem met het verhaal dat het allemaal een poging tot een “zelfcoup” was geweest. Volgens hem had Arce hem een paar dagen voor de poging opgeroepen om hem een coup te laten simuleren om zijn eigen populariteit op te krikken.

Tegelijkertijd ontstond er op sociale netwerken, en zelfs in sommige alternatieve media, een verhaal over een vermeende “manoeuvre” van Luis Arce om Evo Morales van het toneel te verwijderen. Volgens dit verhaal was de bedoeling van Arce om met deze coup aan te tonen dat Evo Morales zich niet kandidaat zou moeten stellen voor de Boliviaanse verkiezingen van 2025 omdat hij een extreem polariserende politieke figuur is die geen consensus heeft onder de Boliviaanse krachten en instellingen.

We moeten dit verhaal nu analyseren.

Het is noodzakelijk om de context van de Boliviaanse politieke tegenstellingen te begrijpen. Het is namelijk mogelijk om op het Boliviaanse politieke toneel een zekere rivaliteit binnen de MAS-partij zelf te zien tussen een factie die dichter bij Luis Arce staat en een andere factie die dichter bij voormalig president Evo Morales staat.

De kern van de controverse tussen de twee is het verkiezingsconflict van 2025, waarbij Arce zich kandidaat stelt voor herverkiezing en Evo Morales probeert terug te keren naar het presidentschap. Het probleem is dat het Plurinationale Constitutionele Hof in 2023 besloot om Evo Morales te diskwalificeren van deelname aan de presidentsverkiezingen op grond van het feit dat dit in strijd was met de grondwet van Bolivia en dat “herverkiezing” geen “mensenrecht” is.

Hiermee herzag het Hof zijn eigen eerdere interpretatie van de kwestie waarbij Evo werd toegestaan om zich kandidaat te stellen voor de verkiezingen en deze vier keer te winnen, maar deed dit in het licht van de interpretatie van het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens zelf.

In deze context werden er publiekelijk harde woorden gewisseld tussen Morales en Arce, wat zeker niet bijdroeg aan de Boliviaanse politieke stabiliteit.

Naast deze tegenstrijdigheid is er ook de tegenstrijdigheid tussen La Paz en Santa Cruz, met pogingen om separatistische sentimenten te normaliseren in deze belangrijke regio van het land, die in het Zuid-Amerikaanse Heartland ligt.

Morales en Zúñiga hebben echter meningsverschillen die dateren van voor de couppoging en die mogelijk hebben bijgedragen aan het uitbreken van de coup. Volgens de voormalige Boliviaanse president zijn er banden met paramilitaire groepen die zich bezighouden met drugshandel en die zijn geïnfiltreerd in de strijdkrachten en instellingen, wat heeft bijgedragen aan de destabilisatie van Bolivia.

Deze meningsverschillen ontwikkelden zich de afgelopen weken en bereikten een punt waarop Zúñiga verklaarde dat hij niet zou accepteren dat Morales zich kandidaat stelde voor herverkiezing en dat hij gearresteerd zou worden als hij dat zou proberen. President Arce beschouwde deze uitspraak als een aanval op de democratie en in antwoord op een verzoek van Evo Morales verwijderde hij Zúñiga uit zijn functie.

Dit is de gebeurtenis die onmiddellijk voorafgaat aan de couppoging.

Nu moeten verschillende andere elementen worden overwogen.

Ten eerste kan nooit genegeerd worden dat generaal Zuniga specifiek afkomstig is van de militaire inlichtingendienst, aangezien hij een officier is die gespecialiseerd is in psychologische operaties. In die zin is het onzorgvuldig om hem zomaar te geloven of serieus te nemen als hij beweert dat het hele gebeuren slechts het gevolg was van Arce’s plan.

Zúñiga’s verhaal past bovendien niet zo goed bij het al even samenzweerderige verhaal dat het allemaal een plan was om de onlevensvatbaarheid van de kandidatuur van Evo Morales aan te tonen. En als Zúñiga dit allemaal wist, als alles zich ontvouwde zoals gepland en verwacht, waarom zou hij het dan uiteindelijk zo snel na zijn arrestatie onthullen?

Zijn arrestatie was niet gepland en wat zou in dit geval de verwachte uitkomst zijn?

In werkelijkheid, gezien Zúñiga’s specialisatie in psychologische operaties en het feit dat geruchten over een “zelfcoup” al de ronde deden in Boliviaanse sociale media profielen vanaf de eerste minuten van de couppoging, is het zeer waarschijnlijk dat Zúñiga heeft geprobeerd desinformatie te verspreiden om tweedracht te zaaien, de tegenstellingen tussen Morales en Arce aan te scherpen en het vertrouwen in de Boliviaanse instellingen verder te verzwakken. Een typische psy-op naar hedendaagse maatstaven van hybride oorlogvoering.

Het verhaal over de zelfcoup heeft dus weinig om het lijf en dient het belang van het destabiliseren van Bolivia en het vergroten van de interne politieke tegenstellingen. De verdenking van buitenlandse invloed in dit alles lijkt veel geloofwaardiger, gezien de recente gebeurtenissen en de Boliviaanse geschiedenis.

Interessant is bijvoorbeeld dat aan de vooravond van de staatsgreep het Boliviaanse ministerie van Buitenlandse Zaken Debra Hevia, de zaakgelastigde van de diplomatieke missie van de VS in Bolivia (aangezien er niet langer een ambassade van de VS in Bolivia is), heeft ontboden vanwege wat de Boliviaanse regering beschouwde als subversieve acties van VS-functionarissen in Bolivia, die duidden op een mogelijk coupproject.

In die zin, gezien het feit dat de staatsgreep slechts enkele dagen na de formele aanvraag van Bolivia komt om toe te treden tot de BRICS, waar Boliviaans lithium een strategische rol zou kunnen spelen in termen van energie en industriële ontwikkeling, is het moeilijk te geloven dat er geen buitenlandse betrokkenheid was bij deze couppoging.

Hoewel we altijd voorzichtig moeten zijn met verklaringen die in deze omstandigheden worden afgelegd, zijn we niet verbaasd over de verklaring van generaal Marcelo Zegarra, voormalig commandant van de Boliviaanse luchtmacht, die aanvankelijk deelnam aan de mobilisatie maar zich tijdens de gebeurtenissen terugtrok, dat Zúñiga zei dat hij de steun had van de diplomatieke vertegenwoordigingen van de VS, Libië en de Europese Gemeenschap.

In de praktijk hebben de VS een lange geschiedenis van betrokkenheid bij staatsgrepen in Bolivia, dus als het waar is dat de VS de couppoging steunde, zou dit een van de vele coups zijn die vanaf de jaren 1960 tot nu werden gesteund, waarvan de laatste plaatsvond in 2019, toen Evo Morales onder militaire druk tot aftreden werd gedwongen.

Natuurlijk hoeven we niet eens te geloven dat alles werd bevolen, voorbereid en gecoördineerd door de VS. In hybride conflicten hebben actoren die verbonden zijn met buitenlandse belangen vaak alleen suggesties en insinuaties nodig, of de belofte van steun nadat de gebeurtenissen het gewenste resultaat hebben bereikt, of zelfs alleen maar de belofte om de gebeurtenissen niet te hinderen. Er is nu een grondig onderzoek nodig naar alle connecties en contacten van Zúñiga, inclusief de onlangs onthulde bewering dat hij onlangs onroerend goed in Mexico had gekocht en dat zijn familie naar verluidt het land enkele dagen voor de staatsgreep heeft verlaten.

Nu is misschien wel de meest belastende aanwijzing tegen de VS het feit dat, terwijl alle landen van Amerika de couppoging veroordeelden, de regering van de VS beweerde dat ze “de situatie volgde” en “bezorgd was over het geweld”, maar weigerde om de gebeurtenissen nadrukkelijk te veroordelen.

Het was alsof de VS de uitkomst afwachtten voordat ze besloten hoe ze zich over de gebeurtenissen zouden uitspreken.

Nu de VS overal ter wereld onder druk wordt gezet en gedwongen wordt zich terug te trekken en posities af te staan in Oost-Europa, het Midden-Oosten, Afrika en Oost-Azië, moeten we niet verbaasd zijn als we terugkeren naar het tijdperk van politieke coups en moorden in Latijns-Amerika, waarbij de VS probeert zijn verliezen goed te maken met de bodemschatten van deze landen.

Het is moeilijk te geloven dat er geen buitenlandse betrokkenheid was bij deze couppoging.

Gerelateerd (berichten in dir archief):